Sejak tujuh bulan lalu, kerajaan campuran yang dipimpin oleh perdana menteri Anwar Ibrahim perlahan-lahan telah menubuhkan seni bina baharu untuk menindas kebebasan bersuara.
Sebahagian daripada ini telah dilakukan secara senyap-senyap dan sebahagian lagi melalui cara formal.
Menteri komunikasi Fahmi Fadzil “membiarkan kucing keluar dari beg”, apabila dia hilang sabar semasa dialog Tik Tok biasa yang dia hos, mengancam penonton dengan tindakan polis kerana menyiarkan komen mengkritiknya dan kerajaan semasa.
Dua jam selepas sesi itu, menteri mendedahkan bahawa pihak berkuasa sedang memantau pengguna media sosial.
Fahmi terus bersuara “Jangan marah saya kalau ada panggilan atau kereta peronda di luar rumah anda. Kami sedang pantau, jaga diri.”
Fahmi telah beberapa kali menggunakan ugutan terhadap portal media.
Pada Mac lalu, Fahmi mengancam untuk bertemu dengan pengurusan Berita Harian berhubung kritikan terhadap kenaikan kadar dasar semalaman ‘overnight policy rate’ (OPR) yang belum selesai pada masa itu.
Ini sudah menjadi amalan biasa menteri kerajaan, melalui kakitangan mereka.
Editor portal berita semakin banyak menerima panggilan yang meminta agar artikel tertentu yang mengkritik menteri mereka diturunkan.
Ini telah memaksa editor portal berita Malaysia menjadi sangat prihatin terhadap berita yang mereka siarkan, kerana bimbang pihak berkuasa tidak berpuas hati.
Seorang editor di sebuah portal berita utama berkata bahawa “kita kini kembali ke zaman Najib, apabila kita digeruni mengenai cerita 1MDB yang kita siarkan.
Jika kita tidak mematuhi permintaan mereka, akan ada akibatnya.”
Majlis Media Malaysia Baharu
Cadangan Majlis Media Malaysia, akan menjadi mekanisme kawal selia untuk industri media, khusus bertujuan untuk mengawal portal berita dalam talian.
Ini akan menetapkan kod penapisan sendiri dalam industri.
MMMB akan mempunyai kuasa untuk menyiasat aduan terhadap portal media.
Draf rang undang-undang ini akan menambah satu lagi lapisan peraturan ke atas wartawan bebas yang menyiasat isu berkaitan politik dan rasuah.
Kerajaan juga telah menutup mulut media bebas, melalui GLC milik kerajaan.
Apabila wartawan menyiasat rasuah, salah guna kuasa dan rampasan tanah, GLClah yang menyampaikan surat tuntutan, dan saman untuk fitnah sivil.
Ini kebanyakannya digunakan sebagai penghalang terhadap siasatan lanjut dan penerbitan maklumat baharu, kerana kebanyakan wartawan bebas yang melakukan kerja penyiasatan tidak mampu membayar yuran guaman yang terlibat dalam mempertahankan kes fitnah sivil.
Tindakan memfitnah daripada GLC membolehkan ahli politik kekal di tangan.
Taktik senyap ini menghalang isu rasuah daripada terdedah di seluruh Malaysia.
Terdapat juga undang-undang ubah bentuk jenayah yang boleh digunakan oleh peguam negara untuk menutup mulut mana-mana wartawan yang mendekati kebenaran.
Pencegahan terbesar ialah Akta Kesalahan Keselamatan (Langkah-Langkah Khas) 2012, di mana seorang wartawan boleh ditahan sehingga 28 hari, sementara polis menjalankan siasatan.
Semasa ditahan, mereka yang dalam tahanan ditahan dalam keadaan sederhana yang akan mematahkan semangat kebanyakan orang.
SOSMA boleh digunakan untuk menakut-nakutkan wartawan.
Semasa pilihan raya umum 2018 Pakatan Harapan berjanji SOSMA akan dikaji semula malah dimansuhkan.
Bagaimanapun, menteri dalam negeri Saifuddin Nasution Ismail berkata tidak akan ada semakan semula undang-undang SOSMA, hanya dua minggu selepas tugasnya.
Mempersenjatai 3R?
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) kini akan mula menapis perkara yang dianggapnya Islam ‘menyeleweng’ melalui Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM), menurut menteri komunikasi dan digital Ahmad Fahmi Mohamed Fadzil.
Majlis agama negeri juga mampu menapis bahan Islam melalui SKMM.
Fahmi berkata pada pelancaran Eco Park bahawa “Kami bukan sahaja akan menyekat penyebaran tetapi juga mengambil tindakan terhadap mereka yang terlibat.
Oleh itu, kami sentiasa memberi peringatan untuk mengelakkan penyebaran bahan fitnah yang melibatkan tiga R (bangsa, agama dan royalti), termasuk ajaran sesat.”
Ini adalah mekanisme penapisan yang paling meluas yang pernah ditubuhkan oleh kerajaan, sejak kemunculan internet pada awal 1990-an.
Bekas perdana menteri Mahathir Mohamed berikrar apabila Koridor Multimedia Malaysia dilancarkan, tidak akan ada penapisan internet.
Kini kerajaan telah memberikan kuasa kepada dirinya bukan sahaja untuk menurunkan bahan yang ditakrifkannya sebagai tidak sesuai dan ‘menyeleweng’, dengan penentuan takrifnya sendiri, di mana JAKIM akan membuat keputusan yang tidak jelas mengenai ajaran Islam yang menyeleweng.
Menteri Dalam Negeri Saifuddin Nasution Ismail menggunakan polis untuk menyiasat ahli politik pembangkang yang dianggap melanggar dasar ini.
Polis kini menyiasat Timbalan Ketua Dewan Ulama PAS Zainul Asri Mohd Romli.
Siasatan ini berdasarkan laporan polis yang dibuat oleh ahli parti Saifuddin sendiri.
PKR mendakwa kenyataan Zainrul Asri adalah satu bentuk hasutan.
Zainul sebenarnya memohon maaf kepada mereka yang tersinggung dengan kenyataannya, selepas ucapannya.
Saifuddin guna polis untuk menakut-nakutkan wartawan?
Adakah penyedia perkhidmatan internet menyekat portal baharu secara haram?
Portal berita Malaysia Now telah disekat melalui Maxis, Celcom, dan Digi.
Ini nampaknya satu lagi taktik penapisan yang kini digunakan oleh SKMM.
Ramai yang percaya apabila Anwar Ibrahim menjadi perdana menteri kebebasan bersuara dan kebebasan akhbar akan diliberalisasikan.
Ramai generasi lama masih ingat apabila ‘Gerakan Bebas Anwar’ dan kemudiannya ‘Gerakan Reformasi’ mempunyai peredaran akhbar yang terhad melalui The Rocket DAP dan Harakah PAS.
Mereka berdua sangat terhad dan disusun selepas itu pada masa itu.
Internet awal tahun 2000 mempunyai tapak seperti ‘Bebaskan Anwar’, yang melahirkan blog politik di Malaysia.
Artikel terpaksa dicetak dan diedarkan secara rahsia kepada orang ramai di Masjid dan kedai kopi.
Ramai yang percaya Anwar akan sekurang-kurangnya menjadi “Bapa kebebasan bersuara” semasa era beliau sebagai perdana menteri.
Malaysia kini merupakan sebuah masyarakat di mana Suruhanjaya Diraja akan ditubuhkan untuk buku, kata kementerian undang-undang Azalina Othman menyinggung perasaan, dan tentera troll akan dihantar selepas sesiapa sahaja yang mengkritik PMX.
Bercakap dan menulis mengenai isu-isu yang membimbangkan orang ramai masih mempamerkan risiko di Malaysia.
Malaysia masih hanya 113 dalam Indeks Kebebasan Akhbar Dunia Wartawan Tanpa Sempadan 2022.
Keraguan kerajaan Anwar untuk menarik balik pertuduhan terhadap seorang penulis blog menunjukkan persekitaran kebebasan bersuara tidak berbeza daripada sebelumnya.
Murray Hunter