Umno parti terbesar Malaysia boleh dikatakan menghadapi salah satu cabaran pilihan raya paling serius sepanjang hayatnya, selepas kekalahan terburuknya dalam PRU15.
Parti itu kini memegang 41 kerusi di enam negeri yang akan mengadakan pilihan raya, dengan majoriti yang kecil di bawah ancaman potensi kekalahan.
Malam tadi, mereka mengumumkan 108 calon/kerusi.
Pilihan raya negeri ini akan menjadi lebih kritikal untuk masa depan parti; ia akan menentukan sama ada Umno masih kekal sebagai parti nasional atau diturunkan menjadi parti kampung yang sekunder.
Ada yang meramalkan parti tersebut akan ‘disapu bersih’, memandangkan keseriusan pencabar pilihan raya yang akan mereka hadap.
Saya melihat kepada cabaran pilihan raya Umno, berdasarkan gerak kerja di lapangan, analisis statistik corak pengundian, dan semakan awal calon yang disenaraikan setakat ini.
Penemuan saya mengesahkan bahawa parti itu menghadapi masalah pilihan raya yang serius pada peringkat kempen ini.
Walau bagaimanapun, saya perhatikan bahawa parti itu sedang berusaha keras, telah memulakan kempennya lebih awal – terutamanya di kawasan seperti Terengganu – dan masih mempunyai peluang berjuang di banyak kerusi.
Walau bagaimanapun tidak seperti pengundian sebelum ini, Umno memasuki pilihan raya negeri sebagai parti utama yang paling terdedah kepada potensi kehilangan kerusi.
Pertempuran dalaman yang berterusan
Perjuangan utama yang terus dihadapi parti adalah dari dalam parti.
Pertama, parti itu bergelut dengan seorang pemimpin yang tidak popular, Ahmad Zahid Hamidi.
Presiden parti kekal sebagai penangkal kepada rasa tidak puas hati, terutama di kalangan barisan parti.
Sebilangan mereka di lapangan lebih suka jika beliau tidak melawat kawasan pilihan raya daripada turun berkempen.
Kedua, sementara protes terhadap kepimpinan Zahid sebahagian besarnya telah berakhir di peringkat kepimpinan – dengan pembersihan Februari lalu daripada pengkritik dan presiden mengawal majoriti bahagian dan majlis tertinggi selepas pemilihan parti Mac – terus ada penghakisan sokongan daripada bekas pemimpin kanan dan muda dalam parti.
Mereka meninggalkan parti untuk menyertai Bersatu, yang mana jentera partinya dalam pilihan raya akan datang bergantung kepada bekas pemimpin Umno.
Kesannya adalah melemahkan jentera Umno di banyak lokaliti.
Ketiga, kecuali beberapa panglima perang yang dipecat daripada parti, panglima perang kecil atau “pejuang” lokaliti di peringkat bahagian memegang jawatan.
Dengan kerusi boleh menang yang sedikit dan akses kepada kuasa secara kontrak, perjuangan untuk bertanding dikuasai oleh mereka yang memegang jawatan ini dan mereka yang bersekutu dengan kepimpinan negara.
Terdapat sedikit ruang untuk pemimpin baharu yang bangkit untuk parti melibatkan diri dalam pembaharuan.
Secara lebih luas, Umno terus berdepan dengan krisis kepimpinan, dengan ramai pemimpinnya sama ada berakar umbi daripada tokoh tempatan yang tidak mempunyai perwatakan untuk kepimpinan negara/negeri atau mereka yang sangat bergantung kepada naungan negara dan penaung untuk berdiri.
Ramai (walaupun bukan semua) kekurangan legitimasi berdasarkan prestasi mereka sendiri.
Mereka yang berperawakan sebegini sedang dibayangi oleh orang lain dan amalan dalam parti yang tidak membenarkan mereka bangkit.
Apa yang berlaku ialah Umno masih dikuasai oleh pemimpin lama yang tidak mahu melepaskan kuasa dan janji naungan.
Dinamik dalam parti ialah yang mana panglima perang tempatan berjuang untuk terus kekal, sebahagian besarnya untuk diri mereka sendiri, dengan mengorbankan parti untuk dapat memperbaharui dan menjenamakan semula dirinya.
Bagi penyokong teras parti, terutamanya di kalangan mereka yang berumur 30 tahun ke atas, jelas rasa tidak selesa dengan parti itu berbanding masa lalu.
Mereka terbelah antara rasa cinta kepada parti dan rasa tidak puas hati terhadap kepimpinan sekarang termasuk kepimpinan di peringkat tempatan.
Bagi pengundi muda, mereka semakin menjauhi Umno sama sekali.
Dengan presiden parti yang tidak mempunyai perwatakan yang sama seperti presiden parti sebelum ini dan Umno bukan parti yang dominan dalam kerajaan, terdapat kurang kapasiti untuk mengimbangi perbalahan dalaman parti, satu isu yang dimainkan dalam pemilihan calon.
Mencari sokongan
Pergelutan parti bukan sekadar pergelutan dalaman. Ia adalah dengan pengundi.
Ramai pengundinya yang memberikan “hati dan jiwa” mereka kepada parti melalui pilihan raya selepas pilihan raya sedang mencari hati dan jiwa parti, untuk apa yang diperjuangkan parti itu sekarang.
Bagi kebanyakan mereka yang berada di kawasan Melayu, tidak jelas bagaimana Umno hari ini boleh membantu penyokong tradisi mereka dengan perjuangan yang mereka hadapi.
Umno masih cuba mencari jalan selepas PRU15.
Mesyuarat agung tahunan (PAU) parti baru-baru ini pada bulan Jun bertujuan merayu secara taktikal kepada pangkalan parti, untuk melibatkan penyokong teras melalui gesaan bagi pengampunan untuk Najib.
Isu ini menurun dengan baik di kalangan beberapa teras parti, tetapi tidak menonjol di kalangan ramai yang mencari parti untuk diperkukuh, untuk membawa kembali pengundi yang telah keluar, dan untuk memenangi sokongan baharu.
Ironiknya, kesan daripada naratif pembebasan Najib adalah untuk mempersempit sokongan kepada parti secara pilihan raya berkenaan dengan orang ramai secara keseluruhan.
Pada masa yang sama, perhatian PAU terhadap hubungannya dengan DAP, mencerminkan rasa tidak senang di kalangan penyokong terasnya dalam perikatan baharu itu, telah menjejaskan dirinya kerana Umno kekal dalam kerajaan campuran.
Beberapa pihak di kawasan tradisi parti masih belum menerima kerjasama baharu ini.
PAU tidak mempunyai hala tuju yang jelas untuk parti selepas PRU15.
Ia tidak dibantu oleh pemimpin parti yang lebih muda berikutan amalan lama yang menumpukan pada menganjurkan protes terhadap pelawak (tidak kelakar) daripada menawarkan program atau dasar baharu yang membantu penjenamaan semula parti, terutama di kalangan golongan muda.
Jelas Umno bergelut dengan berada di kedudukan nombor dua dalam kerajaan dan bersekutu dengan rakan kongsi baharu.
Kegelisahan adalah kurang di peringkat elit berbanding di peringkat parti.
Perlu diingat bahawa walaupun tidak sekata antara mereka, prestasi Umno dalam kabinet Anwar oleh enam menterinya secara amnya adalah antara yang paling kuat.
Mereka berpengalaman dalam menjalankan kementerian dan bekerja secara kolaboratif. Mereka mendapat hasil.
Sebagai contoh, desakan Azalina Othman Said untuk pembaharuan institusi dan arahan undang-undang baharu mengenai mengintai dan menyahjenayahkan bunuh diri mempunyai tarikan pembaharuan yang paling banyak.
Namun, masih terdapat bayang-bayang rasuah pada pemimpin parti yang kes perundangannya muncul dalam limbo.
Ini memberi bayangan kepada seluruh parti dan keupayaannya untuk bergerak ke hadapan.
Pertarungan pilihan raya yang sukar di hadapan
Umno boleh dikatakan parti utama yang berdepan dengan kemungkinan berlakunya perpecahan dalam pilihan raya negeri akan datang.
Perikatan Nasional (PN) memandang Umno dengan jelas dalam pandangannya, kerana ia tahu keuntungan yang akan mereka perolehi nanti.
Ia adalah pangkalan tradisi Umno yang bergerak secara politik di kalangan pengundi Melayu, dengan ramai pengundi tradisional mereka tidak membuat keputusan dan mempertimbangkan pilihan baharu.
Umno telah berdepan dengan kemerosotan pilihan raya sejak 2008, kehilangan sokongan di kalangan akar umbinya sejak 15 tahun lalu.
Pada tahun 2018, ini mencapai titik kritis untuk kehilangan kawalan kerajaan.
Pada 2022, ia mencapai tahap terendah iaitu hanya mempunyai 26 kerusi di Parlimen.
Dalam kempen ini, parti itu menghadapi keadaan baharu kerana hubungan pakatan baharunya.
Usaha Umno untuk mengekalkan sokongan pilihan raya di pangkalannya adalah bertentangan dengan usaha untuk meluaskan jangkauan di luar pangkalannya.
Di kerusi berbilang kaum, Umno perlu membina sokongan tradisional Pakatan Harapan, manakala di kawasan majoriti Melayu ia berusaha untuk mengekalkan kerelevanan, menyemarakkan semula kesetiaan parti, dan menjalin hubungan, terutamanya dalam kalangan pengundi muda.
Walaupun dalam keadaan yang menggalakkan, dinamik ini akan mencabar.
Dalam pilihan raya akan datang, Umno tidak menghadapi keadaan yang menggalakkan.
Persoalan utama ialah sama ada kemerosotan sokongan akan berterusan dalam pilihan raya ini.
Sehingga kini semua petunjuk dari kerja di lapangan menunjukkan bahawa ia akan merosot.
Semakan pra-penamaan kerusi penyandang mendapati peningkatan risiko bagi parti, dengan 61 peratus kerusi penyandang Umno menghadapi risiko pilihan raya yang tinggi dan 37 peratus lagi berdepan risiko sederhana di kerusi kompetitif.
Pada peringkat awal ini, Umno hanya mempunyai satu kerusi selamat di Rantau, Negeri Sembilan yang dipegang oleh timbalan presiden parti itu Mohamad Hasan.
Khususnya, ia berdepan potensi kekalahan serius di Terengganu dan Kelantan, negeri di mana ia kini memegang paling banyak kerusi dan meletakkan calon teramai.
Umno mengumumkan seramai 107 calon malam tadi, dengan satu lagi kerusi di Kedah menunggu pengesahan calon.
Harap maklum bahawa calon masih tidak dimuktamadkan lagi sehingga hari penamaan calon.
Semakan awal saya terhadap calon adalah berdasarkan penilaian awal berdasarkan pengumuman dan kajian calon yang dijadualkan pada PRU14 dan PRU15.
Daripada calon yang diumumkan, majoriti mereka adalah muka baharu.
Hanya 16 atau 17 peratus daripada mereka adalah penyandang, dengan 8 atau 9 peratus lagi bertanding semula di kawasan yang sama (berdasarkan pertandingan PRU14/PRU15).
Umno membawa masuk ramai pemimpin baharu, dengan harapan dapat berhubung semula dengan pengundi.
Ramai daripada pemimpin ini menduduki jawatan di peringkat bahagian, yang didominasi oleh panglima perang tempatan.
Oleh yang demikian, keterangkuman calon tidak sekuat mana.
Apa yang menarik ialah beberapa wanita yang dijadualkan, hanya 8 atau 9 peratus daripada calon.
Majoriti mereka di Kedah, diikuti Kelantan.
Tidak ada wanita nampaknya dipertandingkan oleh Umno di Selangor atau Terengganu.
Di kalangan belia, perwakilan juga agak rendah.
Di Kelantan misalnya, tiga calon terdiri daripada golongan muda daripada 31 orang iaitu 10 peratus.
Perwakilan yang terhad akan mengekang rayuan parti dalam kalangan kumpulan pilihan raya utama ini.
Namun begitu, keadaan di lapangan, walaupun sukar, masih berubah-ubah untuk Umno.
Kempen rasmi belum bermula.
Jentera parti telah mula bekerja, yang tidak berlaku untuk beberapa parti lain yang bersaing dalam pilihan raya negeri ini.
Kempen ini telah bermula terutamanya di Terengganu, di mana bendera berkibar merentasi kawasan pilihan raya dan jangkauan kepada penyokong teras telah berterusan.
Masih komited, pekerja parti yang setia sedang menunggu sokongan kewangan untuk kempen tersebut.
Ramai pekerja parti tahu betapa sukarnya pilihan raya negeri akan datang berbanding pilihan raya sebelum ini, dengan PRU15 segar dalam ingatan mereka.
Jika kalah di kawasan Melayu adalah ketara dan Umno tidak boleh menang di kawasan yang lebih berbilang kaum seperti beberapa kerusi di Selangor dan Pulau Pinang, jika satu lagi kekalahan tegas yang ditimbulkan oleh PN benar-benar berlaku, parti itu bukan sahaja akan berdepan dengan prospek untuk menjadi parti kampung sahaja tetapi persoalan sebenar akan ditanya tentang kelangsungannya.
Oleh itu, pilihan raya negeri adalah perjuangan bukan sahaja untuk Umno tetapi untuk masa depan parti itu sendiri.
Briget Welsh