Iran melancarkan serangan peluru berpandu dan dron pada hari Sabtu dan pada awal pagi Ahad, menyasarkan Israel sebagai tindakan balas terhadap serangan Israel yang disyaki minggu lalu ke atas konsulatnya di Damsyik yang mengorbankan 13 orang.
Inilah yang berlaku, dan apa yang dikatakan penganalisis boleh berlaku seterusnya.
Apa yang berlaku di Israel dan bila?
Iran melancarkan serangan udara besar-besaran ke atas Israel, dua minggu selepas disyaki serangan Israel ke atas konsulatnya di Syria. Ini menandakan serangan langsung pertama oleh Iran ke atas wilayah Israel dari tanah Iran. Iran menamakan serangan itu sebagai Operasi Janji Benar.
Serangan bermula pada malam Sabtu sekitar 20:00 GMT. Ia berlangsung kira-kira lima jam, menurut pegawai AS.
Semasa serangan itu, letupan kedengaran di bandar-bandar di seluruh Israel, termasuk Tel Aviv. Letupan juga kedengaran di Baitulmaqdis, dan siren serangan udara berbunyi di lebih 720 lokasi ketika tentera Israel berusaha untuk menembak jatuh peluru itu.
Ketua jurucakap tentera Israel, Daniel Hagari, berkata serangan Iran melibatkan lebih daripada 120 peluru berpandu balistik, 170 dron, dan lebih daripada 30 peluru berpandu jelajah, menurut laporan oleh agensi berita The Associated Press.
Tentera Israel juga berkata bahawa sebahagian besar projektil telah dipintas di luar sempadan negara itu, dengan bantuan daripada Amerika Syarikat, United Kingdom dan Perancis. Jordan juga menembak jatuh beberapa peluru berpandu yang disasarkan ke Israel ketika mereka terbang melalui ruang udara Jordan.
Tentera Israel menambah bahawa “sebilangan kecil serangan telah dikenal pasti”. Di pangkalan yang terletak di selatan Israel, “kerosakan kecil berlaku pada infrastruktur”.
Seorang kanak-kanak perempuan berusia tujuh tahun turut cedera parah terkena serpihan peluru berpandu, manakala pesakit lain cedera ringan dan ada yang dirawat kerana cemas.
Setiausaha Pertahanan AS Lloyd Austin berkata pada hari Sabtu bahawa AS juga memintas “berpuluh-puluh” peluru berpandu dan dron yang dilancarkan ke Israel dari Iraq, Syria dan Yaman.
Di manakah sebenarnya serangan itu berlaku?
Semasa serangan itu, tentera Israel mengarahkan penduduk di Dataran Tinggi Golan yang diduduki Israel utara – berhampiran sempadan Syria dan Lubnan – dan di bandar selatan Nevatim, Dimona dan Eilat untuk kekal berhampiran tempat perlindungan bom.
Nevatim ialah tapak pangkalan udara Israel, manakala Dimona mempunyai reaktor nuklear di pinggir. Eilat adalah pelabuhan Laut Merah di selatan Israel, yang mengalami penurunan mendadak dalam operasi kerana serangan berulang oleh Houthi Yaman ke atas kapal yang melalui laluan air.
Mengapa Iran menyerang Israel?
Serangan Iran adalah tindakan balas terhadap serangan Israel yang disyaki yang membunuh seorang komander tentera Iran, Mejar Jeneral Mohammad Reza Zahed, di Damsyik pada 1 April. Dia terbunuh bersama enam warga Iran lain, termasuk seorang jeneral lain. Sekurang-kurangnya enam warga Syria turut terbunuh.
“Nampaknya pemimpin Iran bertekad untuk mengambil tindakan, tetapi juga dilihat mengambil tindakan,” kata David Des Roches, seorang profesor bersekutu di Universiti Pertahanan Nasional di Washington, DC, kepada Al Jazeera.
“Apa yang menunjukkan kepada saya ialah terdapat pertimbangan kebanggaan dan prestij yang dipisahkan daripada strategi dan utiliti taktikal yang mungkin menunjukkan era yang lebih berbahaya daripada yang kita fikirkan,” tambahnya.
Hizbullah, kumpulan bersenjata Lubnan yang disokong oleh Iran, dan tentera Israel telah melancarkan serangan merentasi sempadan Lubnan-Israel sejak 8 Oktober, sehari selepas serangan diketuai Hamas di selatan Israel dan tindakan balas kejam Israel ke atas Semenanjung Gaza yang dikepung. Sejak itu, lebih 330 orang di Lubnan terbunuh dalam serangan Israel, termasuk sekurang-kurangnya 66 orang awam. Serangan Hizbullah telah membunuh sekurang-kurangnya 18 orang di pihak Israel, 12 tentera dan enam orang awam.
Pada hari Sabtu, media negara Iran mengumumkan bahawa angkatan tentera negara itu telah merampas sebuah kapal kontena berkaitan Israel berhampiran Selat Hormuz.
Apa yang kerajaan Israel katakan?
Perdana Menteri Israel Benjamin Netanyahu berkata negaranya “akan menang”, dalam tweet selepas serangan itu. Terdahulu, beliau bercakap kepada negara, menyatakan bahawa tentera bersedia untuk sebarang senario.
“Rakyat Israel, dalam beberapa tahun kebelakangan ini, dan terutamanya dalam beberapa minggu kebelakangan ini, Israel telah bersiap sedia untuk serangan terus oleh Iran,” kata Netanyahu.
“Sistem pertahanan kami digunakan; kami bersedia untuk sebarang senario, baik secara pertahanan mahupun serangan. Negara Israel kuat. [Tentera Israel] kuat. Orang awam kuat.” Dia juga berterima kasih kepada sekutunya, termasuk AS dan UK, kerana “berdiri bersama” Israel.
“Kami telah menetapkan prinsip yang jelas: Sesiapa yang membahayakan kami, kami akan membahayakan mereka. Kami akan mempertahankan diri daripada sebarang ancaman dan akan melakukannya secara berhemah dan bersungguh-sungguh,” tambahnya.
Selepas serangan itu selesai, Menteri Pertahanan Israel Yoav Gallant berkata bahawa serangan itu telah “disekat”.
“Serangan Iran telah disekat dengan cara yang paling mengagumkan, bersama-sama dengan rakan kongsi kami, Amerika dan lain-lain… Seluruh dunia melihat hari ini siapa Iran – negara keganasan,” tambah Gallant.
Apa kata kerajaan Iran?
Iran memberi amaran kepada Israel tentang sebarang tindak balas. Ketua kakitangan angkatan tentera Iran, Mejar Jeneral Mohammad Bagheri, memberitahu TV kerajaan bahawa jika Israel bertindak balas, tindak balas Iran akan “jauh lebih besar” daripada pengeboman semalaman, menurut laporan Reuters.
Iran juga memberi amaran kepada Washington bahawa menyokong tindakan balas Israel akan membawa kepada penyasaran pangkalan AS.
Terdahulu, misi Iran ke PBB memetik peruntukan Piagam PBB untuk mempertahankan diri, di bawah Perkara 51, dan mengatakan bahawa negara itu mempertimbangkan “perkara itu … selesai”, misi tetapnya di Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu berkata pada X.
“Perkara itu boleh dianggap selesai. Bagaimanapun, sekiranya rejim Israel membuat kesilapan lagi, tindak balas Iran akan menjadi lebih teruk. Ia adalah konflik antara Iran dan rejim Israel yang penyangak, yang mana AS WAJIB MENJAUHI!”
Presiden Ebrahim Raisi mengeluarkan kenyataan memuji “lelaki berani” Kor Pengawal Revolusi Islam (IRGC) Iran yang “mengajarkan pengajaran kepada rejim Zionis”.
Apakah yang terkini di lapangan?
Terdapat penurunan tahap amaran Komando Barisan Dalam Negeri untuk warga Israel di seluruh negara, memberitahu mereka bahawa mereka tidak perlu lagi berada di sekitar tempat perlindungan. Komando Barisan Dalam Negeri berkata segala bahaya telah berlalu.
Di Tehran, ratusan penyokong kerajaan berkumpul di tengah malam untuk meraikan serangan itu menurut media kerajaan. Mereka berkumpul di Dataran Palestin dan di luar kedutaan UK.
Lapangan terbang Mehrabad di Tehran, bersama-sama dengan lapangan terbang di pelbagai bandar Iran lain, telah membatalkan penerbangan domestik sehingga pagi Isnin, lapor Agensi Berita Mehr separuh rasmi. Pihak Berkuasa Lapangan Terbang Israel berkata negara itu membuka semula ruang udaranya setakat 7:30 pagi (04:30 GMT).
Pada hari Ahad, Jordan, Iraq dan Lubnan membuka semula ruang udara mereka selepas menutupnya lewat pada hari Sabtu.
Syarikat penerbangan yang berpangkalan di Emiriah Arab Bersatu, termasuk Emirates, Etihad Airways dan flydubai, membatalkan beberapa penerbangan dan mengubah laluan yang lain berikutan serangan Iran. Swiss International Air Lines juga menggantung penerbangan ke dan dari Tel Aviv.
Aeroflot Rusia mengumumkan bahawa ia telah mengalihkan penerbangan petang Sabtu dari Moscow ke Tehran. Penerbangan itu sebaliknya mendarat di Makhachkala di wilayah Dagestan Rusia.
Apa yang boleh berlaku seterusnya untuk Iran, Israel dan rantau ini?
“Penganalisis sejak beberapa jam lalu telah mengatakan bahawa serangan Iran kelihatan ditentukur dengan teliti, untuk membuat alasan tetapi tidak menyebabkan kerosakan yang begitu banyak sehingga ia meningkatkan keadaan menjadi konflik yang lebih luas,” kata Rory Challands dari Al Jazeera, melaporkan dari Timur yang diduduki Baitulmaqdis.
“Kabinet perang Israel telah diberi kuasa untuk bertindak balas dalam beberapa cara kepada Iran,” kata Challands.
Menurut pengarang diplomatik Al Jazeera James Bays, AS nampaknya telah “berhubungan dengan Iran sebelum serangan ini berlaku. Sebahagian daripada ini mungkin telah dikoreografi ke tahap tertentu”.
“Pentadbiran Biden, akhirnya mempunyai banyak alat kerana AS adalah pembekal utama dana dan senjata kepada Israel. Presiden Biden tidak bertindak sehingga sekarang dengan cara yang kuat dalam perang ke atas Gaza, tetapi ingat apa yang dipertaruhkan di sini. Kerana jika kita mempunyai perang habis-habisan antara Iran dan Israel yang akan menyebabkan huru-hara di rantau ini, dan ia akan menyebabkan huru-hara di luar Timur Tengah,” kata Bays.
“Amerika cuba memuji Israel tetapi di sebalik tabir, saya pasti pentadbiran Biden … tidak gembira sama sekali tentang serangan konsulat Iran di Damsyik, kerana ia tahu Iran benar-benar tidak mempunyai alternatif selain membuat beberapa jenis maklum balas,” tambahnya.
Apakah reaksi antarabangsa setakat ini?
Serangan udara itu telah mendapat kecaman daripada sekutu Israel dan memberi amaran bahawa ia berisiko meningkat lagi di Timur Tengah.
Presiden Joe Biden telah menjelaskan bahawa AS tidak akan mengambil bahagian dalam sebarang operasi serangan terhadap Iran, menurut seorang pegawai kanan pentadbiran. Tetapi mereka mengulangi sokongan mereka kepada Israel.
“Kami tidak mencari konflik dengan Iran, tetapi kami tidak akan teragak-agak untuk bertindak melindungi pasukan kami dan menyokong pertahanan Israel,” kata Setiausaha Pertahanan AS Austin.
Majlis Keselamatan PBB (UNSC) juga dijangka mengadakan mesyuarat tergempar pada 4 petang waktu New York (20:00 GMT) pada hari Ahad, Malta, presiden semasa majlis itu, berkata. Wakil tetap Israel ke PBB Gilad Erdan menggelar serangan Iran sebagai “peningkatan yang teruk dan berbahaya”.
Kementerian Hal Ehwal Luar Arab Saudi menyatakan kebimbangan terhadap “peningkatan ketenteraan” di rantau itu dan meminta sekatan daripada semua pihak.
China juga berkata ia amat bimbang tentang peningkatan sambil menambah bahawa ia adalah “limpahan konflik Gaza” dan gencatan senjata harus dilaksanakan tanpa berlengah-lengah.
India juga menyatakan kebimbangan dan menyeru agar “penyahskalaan segera, melaksanakan kekangan, [dan] berundur daripada keganasan dan kembali ke landasan demokrasi.” Kementerian Luar Negeri juga menyatakan bahawa kedutaan di wilayah itu berhubung rapat dengan masyarakat India.
Kumpulan Tujuh (G7) akan mengadakan sidang video pada hari Ahad. Perdana Menteri Itali Giorgia Meloni, yang negaranya kini memegang jawatan presiden bergilir G7, berkata pada X: “Kami menyatakan kebimbangan yang kuat tentang ketidakstabilan lanjut di rantau ini dan terus berusaha untuk mengelakkannya.”