Dalam sejarah politik Malaysia, keputusan PAS untuk keluar daripada Barisan Nasional pada akhir 1970-an adalah satu langkah penting yang mengubah landskap politik negara, khususnya di Kelantan.
Siri peristiwa yang berlaku sebelum, semasa, dan selepas itu memaparkan bagaimana cabaran dan fitnah menguji kekuatan dan prinsip sebuah gerakan Islam yang berpegang teguh kepada perjuangannya.
Permulaan Konflik dan Usul Tidak Percaya
Segalanya bermula apabila PAS menghadapi ketegangan dalaman yang melibatkan Menteri Besar Kelantan ketika itu, Datuk Mohamed bin Nasir.
Beliau dilihat oleh sebahagian pimpinan PAS sebagai lebih condong kepada UMNO daripada pimpinan partinya sendiri.
Keadaan ini mencetuskan rasa tidak puas hati di kalangan pemimpin PAS Kelantan, yang merasakan bahawa keputusan-keputusan penting negeri dibuat tanpa rujukan kepada kepimpinan PAS.
Datuk Mohamed bin Nasir seolah-olah lebih mengutamakan kepentingan UMNO dalam pentadbiran negeri.
Keadaan semakin tegang apabila PAS Pusat, dipimpin oleh Presiden PAS ketika itu, Datuk Mohamed Asri bin Muda, mengadakan satu mesyuarat khas untuk menyelesaikan konflik ini.
Dalam mesyuarat tersebut, PAS Pusat secara terbuka meminta Datuk Mohamed bin Nasir untuk meletakkan jawatan sebagai Menteri Besar.
Namun, beliau enggan berbuat demikian, menyebabkan PAS tiada pilihan selain mengambil tindakan lebih drastik.
Setelah berbincang dengan PAS Negeri Kelantan, keputusan diambil untuk mengusulkan undi tidak percaya terhadap Menteri Besar di Dewan Undangan Negeri (DUN).
Pada persidangan DUN yang diadakan pada 10 Oktober 1977, usul undi tidak percaya ini diluluskan dengan 20 undi menyokong dan 16 undi menentang.
Pada ketika itu, PAS masih memiliki lebih banyak wakil rakyat berbanding UMNO di Kelantan, yang membolehkan mereka meluluskan usul tersebut.
Dengan kelulusan ini, Datuk Mohamed bin Nasir terpaksa melepaskan jawatan Menteri Besar.
Pengisytiharan Darurat di Kelantan
Namun, konflik ini tidak berhenti di situ. Perdana Menteri Malaysia ketika itu, Tun Hussein Onn, mengambil langkah drastik dengan membentangkan Usul Rang Undang-Undang Kuasa-Kuasa Darurat 1977 di Dewan Rakyat pada 8 November 1977.
Rang undang-undang ini bertujuan mengisytiharkan darurat di Kelantan, yang memberi kuasa kepada kerajaan pusat untuk mengambil alih pentadbiran negeri.
PAS, meskipun masih berada dalam kerajaan campuran Barisan Nasional ketika itu, menentang keras usul darurat ini.
Datuk Mohamed Asri bin Muda bersama 11 ahli parlimen PAS yang lain bertindak menolak rang undang-undang tersebut.
Penentangan ini akhirnya membawa kepada keputusan PAS untuk keluar daripada Barisan Nasional.
Namun, tidak semua pimpinan PAS bersetuju. Dua tokoh penting, iaitu Datuk Mohamed bin Nasir dan Datuk Hasan Adli bin Mohd Arshad, enggan memutuskan hubungan dengan Barisan Nasional.
Sikap ini menjadikan mereka bersekutu dengan kerajaan pusat dalam krisis ini.
Kesannya Kepada PAS dan Kekalahan Dalam Pilihan Raya 1978
Penentangan PAS terhadap rang undang-undang darurat ini juga membawa kepada penyingkiran PAS daripada Barisan Nasional.
Dengan pengisytiharan darurat selama tiga bulan di Kelantan, segala gerakan politik PAS lumpuh.
Aktiviti ceramah dihalang, dan ruang untuk bersuara disekat sepenuhnya.
Ketika ini, PAS berhadapan dengan serangan fitnah yang bertubi-tubi, termasuk tuduhan salah guna kuasa dan rasuah balak.
Datuk Mohamed bin Nasir, sebaliknya, digambarkan sebagai seorang pemimpin yang jujur dan bertanggungjawab, manakala PAS dituduh cuba menjatuhkannya demi kepentingan peribadi.
Fitnah ini tersebar dengan pantas melalui media massa seperti akhbar, TV, dan radio, sehingga berjaya mempengaruhi pandangan rakyat terhadap PAS.
Pada pilihan raya negeri Kelantan yang diadakan secara berasingan pada 11 Mac 1978, PAS mengalami kekalahan teruk.
Parti ini hanya mampu mempertahankan dua kerusi Dewan Undangan Negeri, iaitu di Sering (Haji Nik Abdullah Arshad) dan Manik Urai (Wan Abdullah Wan Su).
Setelah 18 tahun memerintah Kelantan, PAS akhirnya tumbang.
Cabaran Selepas Kekalahan
Kekalahan ini membawa kesan yang besar kepada PAS, terutama dari segi moral dan sokongan rakyat.
Aktiviti ceramah PAS menjadi sangat sukar kerana rakyat tidak lagi mempercayai pimpinan parti.
Bahkan, penyokong PAS sendiri mula menjauhkan diri daripada parti, dan ceramah-ceramah yang diadakan mendapat sambutan hambar.
Penceramah-penceramah PAS sering kali dihina dan dicemuh semasa menyampaikan ceramah mereka.
Walaupun begitu, masih terdapat beberapa tokoh yang gigih memperjuangkan PAS pada waktu itu.
Antaranya ialah Tuan Guru Nik Aziz Nik Mat, Dato’ Omar bin Mohamed, dan beberapa tokoh lain yang terus berusaha membangkitkan semangat perjuangan PAS di kalangan ahli dan penyokongnya.
Pembentukan Jemaah Pesuruhjaya PAS Kelantan
Dalam keadaan yang sangat tertekan, PAS Kelantan mengambil keputusan untuk menubuhkan Jemaah Pesuruhjaya PAS Negeri.
Ini kerana tiada seorang pun yang berani memikul tanggungjawab sebagai Pesuruhjaya secara individu dalam situasi yang begitu sukar.
Jemaah ini dipimpin oleh Senator Mohd Amin Yaakub, bekas Setiausaha Politik kepada Menteri Besar. Ahli-ahli jemaah ini termasuklah Haji Mohd Amin (Pengerusi), Haji Nik Abdullah Arshad, Tuan Guru Haji Mustafa Abu Bakar, Haji Hassan Mohamad, Ustaz Ismail Awang, dan Wan Mahmud Wan Sulaiman.
Cabaran terbesar ketika itu adalah untuk menggerakkan parti dalam keadaan serba kekurangan.
Ceramah tidak mendapat sambutan, dan keyakinan terhadap parti hampir lenyap.
Namun, dengan usaha dan keazaman, PAS perlahan-lahan kembali membina semula kekuatannya.
Kesimpulan: Bangkit Kembali Dari Kejatuhan
Sejarah PAS keluar daripada Barisan Nasional adalah satu episod yang mencabar, namun ia membuktikan kekuatan prinsip dan daya tahan parti ini dalam menghadapi pelbagai tekanan dan fitnah.
Meskipun mengalami kekalahan teruk dalam pilihan raya, PAS tidak berputus asa.
Dengan usaha gigih dan kerjasama di kalangan ahli parti, PAS akhirnya bangkit semula sebagai satu kuasa politik yang kuat, khususnya di Kelantan.
Kisah ini mengajar kita bahawa dalam politik, cabaran dan rintangan adalah lumrah.
Namun, dengan semangat juang yang tidak pernah padam, setiap kejatuhan boleh menjadi pemangkin kepada kebangkitan yang lebih hebat di masa hadapan.
SIRI 1