Dalam sejarah perjuangan politik PAS, dekad 1970-an hingga awal 1980-an adalah satu tempoh penuh cabaran.
Kejatuhan dalam pilihan raya negeri Kelantan 1978, krisis dalaman, dan pelbagai tekanan politik menuntut PAS untuk menyesuaikan diri dengan strategi baru.
Melalui kesukaran ini, PAS bukan sahaja berusaha membina kembali keyakinan penyokong tetapi turut menjadikan krisis sebagai pelajaran yang berharga.
Khairat Kematian: Menyatukan Ahli Melalui Jalinan Sosial
Apabila ruang untuk bergerak secara politik disekat, PAS memilih untuk menggunakan pendekatan yang lebih halus dan efektif dalam mendekati ahli serta penyokong yang hilang kepercayaan.
Salah satu inisiatif yang dilaksanakan ialah penubuhan khairat kematian di cawangan-cawangan PAS yang hampir lumpuh.
Khairat ini bukan sekadar skim bantuan kewangan, tetapi satu alat penting dalam menjaga hubungan antara ahli dengan parti di saat PAS kehilangan kuasa politik dan aktiviti parti sangat terbatas.
Melalui khairat, ahli-ahli PAS yang terlibat membayar yuran kecil secara berkala dan berhak menerima bantuan kewangan apabila berlaku kematian dalam keluarga mereka.
Ikatan yang dibina melalui khairat kematian ini mencipta hubungan emosi yang mendalam antara ahli dan parti.
Apabila ahli menerima bantuan di saat-saat yang sukar, mereka kembali merasakan kepedulian dan peranan PAS dalam menjaga kebajikan mereka, meskipun dalam keadaan politik yang lemah.
Walaupun pada mulanya penyertaan dalam khairat ini kecil, secara beransur-ansur lebih ramai ahli kembali menyertai setelah mereka menyaksikan strategi licik UMNO dalam politik Kelantan.
Strategi Politik Tiga Penjuru dan Kekalahan PAS
Pada pilihan raya negeri Kelantan 1978, PAS mengalami kekalahan teruk apabila UMNO menggunakan strategi tiga penjuru untuk melemahkan PAS.
Di kawasan-kawasan yang PAS mempunyai sokongan kuat, UMNO meletakkan calon mereka serta memberi laluan kepada BERJASA, sebuah parti serpihan, untuk bertanding melawan PAS.
Strategi ini menyebabkan undi PAS terpecah antara dua pihak, dan secara tidak langsung memberi kemenangan mudah kepada UMNO.
Taktik politik ini berjaya melemahkan PAS dalam pilihan raya tersebut, yang hanya mampu mempertahankan dua kerusi Dewan Undangan Negeri (Sering dan Manik Urai).
Ceramah Agama: Kunci Memulihkan Kepercayaan Rakyat
Selepas kekalahan teruk itu, PAS terpaksa mencari jalan lain untuk mendekati semula rakyat.
Aktiviti ceramah politik hampir mustahil dijalankan kerana kesukaran mendapatkan permit, dan sambutan rakyat juga masih dingin.
Namun, PAS mula menggerakkan ceramah agama sebagai alternatif.
Ceramah ini diadakan di balaisah dan surau yang berfungsi sebagai markas-markas PAS.
Ceramah agama ini diadakan sempena peristiwa-peristiwa besar dalam kalendar Islam seperti Israk Mikraj, Maulidur Rasul, dan Hijrah.
Pendekatan ini berjaya menarik semula perhatian masyarakat kepada PAS, yang semakin hari semakin menerima kehadiran parti itu dalam kehidupan harian mereka.
Perlahan-lahan, ceramah-ceramah agama ini membuka jalan kepada kebangkitan semula PAS di pentas politik.
Pada pilihan raya 1982, PAS berjaya meningkatkan jumlah kerusinya di Kelantan daripada dua kepada sepuluh.
Krisis Dalaman dan Halangan Kemenangan
Namun, di sebalik kebangkitan yang perlahan ini, PAS berdepan pula dengan krisis dalaman yang melemahkan lagi kekuatan parti.
Tok Guru Nik Aziz Nik Mat, yang dilantik sebagai Pesuruhjaya PAS Kelantan, berusaha keras menyusun semula barisan kepimpinan PAS negeri dengan menyingkirkan mereka yang bermasalah.
Walau bagaimanapun, usahanya terbantut apabila senarai calon pilihan raya yang disusun olehnya ditolak oleh Presiden PAS ketika itu, Dato’ Mohamed Asri bin Muda.
Dalam satu mesyuarat PAS Pusat, Dato’ Asri menolak mentah-mentah senarai calon yang dibawa oleh Tok Guru Nik Aziz, sekaligus menyebabkan kekecewaan yang mendalam di kalangan pimpinan PAS Kelantan, termasuk Tok Guru sendiri.
Keputusan ini dilihat sebagai satu tamparan hebat kepada usaha Tok Guru Nik Aziz dalam memperbaiki imej PAS di Kelantan.
Dalam keadaan kecewa, Tok Guru Nik Aziz dilaporkan termenung lama selepas mesyuarat, dan air mata kekecewaan mengalir kerana gagal meyakinkan Presiden PAS mengenai keperluan perubahan.
Sikap Dato’ Asri yang menolak senarai calon ini menjadi salah satu faktor penting mengapa PAS gagal memenangi Kelantan pada pilihan raya 1982, meskipun terdapat potensi besar untuk kembali memerintah negeri itu.
Pelajaran Berharga Dari Krisis
Cabaran dan krisis yang dilalui PAS pada dekad 1970-an dan awal 1980-an adalah satu ujian besar bagi parti ini.
Namun, dari setiap kegagalan dan cabaran itu, PAS belajar untuk menjadi lebih kuat dan matang.
Langkah-langkah seperti menubuhkan khairat kematian, menggerakkan ceramah agama, dan berusaha membersihkan imej parti adalah bukti bahawa PAS sentiasa berusaha memperbaiki diri dalam menghadapi cabaran.
Meskipun terdapat krisis dalaman yang melambatkan proses pemulihan, PAS tidak pernah berputus asa dalam memperjuangkan prinsip-prinsip yang dipegangnya.
Kejayaan akhirnya datang pada tahun 1990 apabila PAS kembali memenangi Kelantan dengan kemenangan besar, mengakhiri tempoh kegelapan yang berlarutan sejak tahun 1978.
Kesimpulan: Kegagalan Adalah Jalan Menuju Kejayaan
Sejarah perjuangan PAS dalam tempoh ini mengajar kita bahawa cabaran dan krisis dalaman bukanlah penamat, tetapi peluang untuk menjadi lebih baik.
Meskipun berhadapan dengan pelbagai halangan, PAS berjaya bangkit semula dan menjadi lebih kuat.
Pelajaran yang diperoleh dari krisis dalaman dan strategi licik musuh politik pada masa itu akhirnya menjadi asas kepada kejayaan PAS pada masa hadapan.
Ini adalah pengajaran penting bagi setiap organisasi dan parti politik—bahawa dalam perjuangan, kegagalan adalah satu langkah menuju kejayaan, selagi mana kita terus teguh dengan prinsip dan berusaha memperbaiki diri dari masa ke masa.