Sarawak dan Terengganu berkongsi cita-cita untuk menyertai ekonomi hidrogen lebih awal, membina daya saing serantau dan menarik pelaburan berasaskan tenaga hijau.
Namun titik permulaan kedua-duanya tidak sama.
Sarawak mempunyai lebihan kuasa hidro, rangkaian industri dan minat eksport yang nyata.
Terengganu pula masih membina asas, menguji kos sebenar dan mencari pembeli utama.
Hidrogen boleh menjadi peluang, tetapi hanya jika pasaran, pembeli, kos dan pensijilan bergerak seiring.
Sarawak bermula dengan kelebihan jelas.
Lebihan kuasa hidro stabil dan sudah menyokong industri berat.
Negeri ini mahu menukar kekuatan ini kepada eksport hidrogen komersial melalui peningkatan kapasiti, pembeli jangka panjang dan pelaburan dalam bentuk penyimpanan yang selamat seperti hidrogen pepejal berasaskan magnesium hidrida.
Sasaran utamanya ialah Singapura, Jepun dan Korea melalui projek seperti H2biscus dan H2ornbill.
Eropah membuka ruang tambahan.
Permintaan EU dijangka meningkat dengan ketara antara 2030 hingga 2040.
Namun EU lebih cenderung kepada pembekal dekat, kos rendah dan pensijilan ketat.
Jarak dan kos logistik Asia boleh mengehadkan akses.
Sebaliknya Singapura selari dengan keperluan Sarawak kerana negara itu kekurangan tenaga boleh baharu dan memerlukan hidrogen serta ammonia untuk grid dan bunkering maritim.
Walaupun begitu, Singapura tetap mempelbagaikan pembekal untuk mengelakkan pergantungan.
Terengganu pula membina model berasaskan hidro kecil dan solar terapung, dipacu oleh TNB dan Petronas.
Fokusnya ialah pasaran domestik, imbangan grid dan sektor industri.
Eksport mungkin berlaku, tetapi hanya jika kos turun dan pensijilan mencapai standard antarabangsa.
Setakat ini, tiada pembeli besar yang menandatangani kontrak jangka panjang.
Projek masih pada peringkat demonstrasi.
Tanpa tenaga murah berskala besar, hidrogen Terengganu akan lebih mahal dan kurang kompetitif.
Terengganu boleh mengurangkan risiko melalui kepelbagaian.
Tumpuan kepada ammonia hijau, metanol hijau, serta perkhidmatan grid untuk tenaga boleh baharu memberi nilai tambah lebih stabil berbanding bergantung kepada eksport hidrogen mentah.
Kedua-dua negeri berdepan landskap kewangan global yang berubah.
Pemotongan pembiayaan iklim oleh negara seperti Jerman mengurangkan pinjaman konsesi, geran dan jaminan risiko yang sering menjadi tulang belakang projek hidrogen.
Jika trend ini berterusan, Sarawak dan Terengganu perlu bergantung lebih banyak kepada modal swasta.
Ini meningkatkan keperluan pulangan komersial yang lebih tinggi.
Projek mesti dipilih dengan ketat dan pembiayaan perlu dipelbagaikan melalui bon hijau, kerjasama awam swasta, serta sokongan agensi kredit eksport.
Jika tidak, risiko fiskal akan meningkat.
Pensijilan menjadi faktor kritikal.
Jika data baharu menunjukkan empangan tropika melepaskan metana lebih tinggi atau tidak memenuhi standard hijau terkini, pembeli bernilai tinggi seperti EU boleh menarik balik premium harga.
Sarawak perlu melabur dalam audit pihak ketiga, teknologi mitigasi metana dan proses pensijilan adaptif.
Perancangan senario untuk standard antarabangsa lebih ketat penting untuk melindungi akses pasaran.
Pasaran hidrogen global juga terdedah kepada gangguan teknologi.
Kemajuan bateri keadaan pepejal, pengecasan pantas dan bahan api sintetik boleh mengurangkan keperluan hidrogen dalam pengangkutan berat dan perkapalan.
Sarawak dan Terengganu perlu memantau tren global, melabur dalam infrastruktur fleksibel dan mengelakkan pelaburan besar sebelum permintaan benar-benar terbukti.
Analisis sensitiviti menunjukkan harga hidrogen yang kompetitif bagi pembeli Asia dan EU ialah antara USD2 hingga USD4 sekilogram.
Sarawak berada dalam lingkungan USD2 hingga USD2.50 sekilogram di peringkat loji.
Harga eksport ke Jepun, Korea atau Singapura masih boleh bertahan jika kos penghantaran dan pensijilan tidak meningkat.
Tanpa subsidi, hidrogen solar Terengganu mungkin melebihi ambang ini kecuali kos modal dan tenaga boleh baharu jatuh dengan ketara.
Pelaburan perlu dilakukan secara berperingkat hanya selepas kontrak pembeli dikunci.
Kedua-dua negeri memerlukan tadbir urus yang kukuh.
Proses perolehan perlu telus.
Rundingan kontrak perlu terbuka.
Audit bebas perlu menjadi amalan tetap.
Langkah ini melindungi dana awam dan mengurangkan risiko politik serta meningkatkan keyakinan pelabur.
Kerjasama serantau juga penting.
Malaysia boleh mendapat manfaat besar melalui penyelarasan standard dengan Singapura, Brunei dan Indonesia.
Pensijilan bersama, infrastruktur terintegrasi dan rangka kerja perdagangan ASEAN boleh memperluas pasaran dan mengurangkan kos logistik.
Mengembangkan penggunaan domestik perlu dipercepatkan.
Hidrogen boleh menyokong industri tempatan, meningkatkan keupayaan grid, serta membina kemahiran dan peluang kerja.
Permintaan dalaman mengurangkan kebergantungan kepada pasaran luar yang tidak menentu.
Akhirnya, Sarawak lebih kukuh untuk eksport serantau tetapi tetap terdedah kepada risiko pasaran, pensijilan dan teknologi.
Terengganu pula perlu bergerak lebih berhati-hati dengan strategi berasaskan permintaan sebenar dan kos yang terbukti.
Kejayaan kedua-duanya bergantung kepada keupayaan mendapatkan pembeli sebenar, mengekalkan kos yang kompetitif, memenuhi standard alam sekitar dan membina rantaian nilai domestik yang berdaya tahan.
Hidrogen boleh menjadi peluang besar, tetapi hanya jika ia dijalankan dengan kejelasan, disiplin dan kesediaan menyesuaikan diri dengan dunia yang berubah dengan cepat.
Timmy Say